deze folder is totstandgekomen dankzij een financiële bijdrage van de Haëlla Stichting

In 't kort

De Stichting Vrouwen Nu Voor Later streeft naar de realisatie van een gebouw dat naast 80 tot 100 woningen, ook plaats biedt aan werkruimten en publieke voorzieningen.
Onze doelgroep bestaat uit zelfstandig wonende, 50+ vrouwen. Zij heetten vroeger 'oude juffrouwen' maar tegenwoordig staan zij beter bekend als 'oudere lesbiennes'. Deze vrouwen hebben een gemeenschappelijk verleden dat in Amsterdam is verankerd en dat verschillen in inkomsten en opleiding overstijgt.
In d'oude tijd zou de gemeenschap hofjes voor deze dames bouwen, naarbinnengekeerde complexen waarin ze, afgesloten van de buitenwereld hun dagen op aarde konden slijten. Tegenwoordig willen oudere vrouwen op een geheel andere wijze hun 'laatste levensfase' doorbrengen. Uit een enquête gehouden onder de doelgroep blijkt dat deze vrouwen individuele woningen willen in een gebouw dat zij zelf bouwen en beheren; het gaat daarbij om een mengsel van huur- en koopwoningen die ook voor de laagste inkomensgroepen betaalbaar zijn. Verder wil men het pand uitrusten met buurtgerichte voorzieningen. Dertig procent van de vrouwen geeft aan ook behoefte te hebben aan een werkruimte in het gebouw. Zij willen dus zo lang mogelijk zelfstandig blijven en actief aan de maatschappij deelnemen. Zij hebben hun tijd mee. Zowel op het gebied van wonen als zorg wordt het steeds gemakkelijker om zelf flexibel maatwerk te realiseren dat binnen de regelgeving past.
De verschillende inkomensgroepen en de gewenste functiemenging vragen om een gebouw met een duurzame bouwstructuur, een uitgesproken gevel en een flexibele, met de omstandigheden meedenkende, inbouw. Het gaat hierbij om een zogenaamd cascoproject.

Ontstaan en context

- De Stichting 'Vrouwen Nu Voor Later' is in 1995 opgericht. Zij vloeide voort uit een informele beweging die in 1993 op gang kwam onder de naam Een Vrolijke Oude Dag.
De stichting heeft als doelstelling om oudere, met name lesbische, vrouwen te mobiliseren om hun oude dag onafhankelijk en vooral vrolijk tegemoet te treden. Er zijn twee congressen georganiseerd. Deze hebben geleid tot de huidige hoofdactiviteit van de stichting: het in eigen beheer realiseren van een casco-woonwerkproject voor 50+ vrouwen. Vanaf 1995 is een kleine groep actieve leden bijeengekomen om ideeën en wensen met betrekking tot wonen en werken verder uit te diepen.
- Voorbeeldprojecten. In Nederland zijn al ervaringen opgedaan met projecten in eigen beheer. Vaak gaat het hierbij om panden die in eigendom verworven zijn, zoals Het Veem, De Nieuwe Meer, en initiatieven als de Woningbouwvereniging Gelderland. Maar er zijn ook andere voorbeelden, waaronder het Burgerziekenhuis voor Vrouwen; dit vrijgekomen ziekenhuis werd door inspraak van de buurt een woonwerkgebouw voor alle leeftijden.
- Het ideeëngoed van de denktank Podium Werken aan het IJ , zoals neergelegd in de publicaties Stad als Casco II en Het Kerend Tij. Ons project bouwt vooral voort op het cascoconcept dat door het Podium is uitgewerkt.

Doel

Wij willen meer greep krijgen op de eigen woonsituatie. Dit uit zich concreet in de wens om alles in eigen hand te nemen: het verwerven van een locatie, de bouw van een pand en het complete beheer ervan. Meer specifiek streven wij naar:
- onafhankelijkheid van woningbouwverenigingen en projectontwikkelaars: wij kunnen immers veel zaken zelf regelen, zoals de bouw en het beheer van het pand, het toelatingsbeleid, de onderlinge omgangsregels en de professionele zorg.
- financieel zelfbeheer met het doel om de woonkosten laag te houden. De winst van eigenbeheer zit in de minimale overheadkosten. Dit komt ten goede aan de laagste inkomensgroep voor wie de woningen betaalbaar moet blijven. Zo ontkomt deze groep aan de verplichte jaarlijkse huurverhogingen en afbouw van huursubsidie. Dit streven naar betaalbaarheid sluit echter de ontwikkeling van luxe koopwoningen in het pand niet uit.
- een combinatie van wonen en werken; daartoe moeten, naast de woningen, werkruimten in het pand worden gerealiseerd. Op de eerste plaats voor bewoonsters, maar eveneens voor buurtbewoners. Er wordt gedacht aan ingerichte bedrijfsruimten die ook per dagdeel kunnen worden verhuurd.
- integratie in de buurt: door middel van buurtgerichte voorzieningen kan het project wortel schieten in de wijk. Wij willen samen met de buurt plannen maken over de invulling van de publieksfuncties in het gebouw.

Beweegredenen

- doorbreken van sociaal isolement: tot voor kort was lesbisch zijn een taboe waar oudere vrouwen op allerlei manieren mee hebben geworsteld. Recent onderzoek heeft aangetoond dat oudere lesbiennes in het bijzonder geïsoleerd leven. Dit woonproject biedt de mogelijkheid tot maatschappelijke participatie en versterking van onderlinge netwerken.
- gemeenschappelijke geschiedenis: lesbische vrouwen hebben een band met elkaar doordat ze een aantal gemeenschappelijke ervaringen hebben. Deze gemeenschappelijke achtergrond overstijgt de sociaal-economische verschillen.
- lesbische vrouwen voelen zich in bestaande voorzieningen voor ouderen niet thuis, zelfs niet in die enige voorziening die nu gerealiseerd is voor homoseksuelen in de Rietvink. Op deze zeven aanleunwoningen kwamen 600 mannelijke gegadigden af, terwijl zich maar één vrouw aanmeldde!
- uit onderzoek blijkt dat oudere lesbische vrouwen er behoefte aan hebben om met gelijkgestemden van dezelfde leeftijd samen te wonen. ('Oud Roze', J. Schuyf, Onderzoek Homostudies,1996)

Strategieën

- met betrekking tot onze deskundigheid. Op de eerste plaats willen we de aanwezige kennis van de leden benutten met het oog op het verwerven en het beheer van een groot pand. Om de kennis te vergroten zijn er in 1998 een zestal brunches georganiseerd, waarin steeds een ander aspect van het realisatieproces werd belicht. Ook is er onder de leden een uitgebreide schriftelijke woonwensenenquête gehouden, met een respons van 63%. Binnen het kader van de homo-emancipatie is het woonproject in maart 1999 gepresenteerd aan de Paarse fractie van de Tweede Kamer. In 1999 bestaat het programma verder uit een viertal excur
sies naar woonwerkprojecten die al in zelfbeheer zijn, en een excursie naar een project waar 'zorg' een belangrijke invulling heeft. Het vergaren van kennis en deskundigheid wordt afgerond met workshops onder leiding van architecten. Ook is er een workshop over het opzetten van een professionele zorgstructuur gepland. Al deze activiteiten dienen tevens om de groepscohesie en betrokkenheid te bevorderen.
- met betrekking tot het verwerven en het beheer van het pand. Het verwerven van een pand vergt veel deskundigheid en vaak is een snelle aanpak geboden. Daarom is er gekozen voor een tweedeling van bestuur, een stichting en een vereniging. Het verwerven van het pand is ondergebracht bij de stichting. Naast het verwerven in eigendom, zullen tezijnertijd ook het onderhoud, de financiën en de verhuur en de verkoop van woon- en werkruimte onder dezelfde stichting vallen. Deze stichting wordt gecontroleerd door een vereniging van huurders en kopers. Alleen leden van deze vereniging kunnen woonruimte huren of kopen.
- met betrekking tot samenwerking met de buurt. Contacten met de buurt moeten leiden tot een goede samenwerking waardoor een geïsoleerde woonsituatie wordt voorkomen. Het blijft niet bij mooie voornemens: verhuur van ruimten en medewerking aan activiteiten geven concrete vorm aan deze intentie.
- met betrekking tot de politiek. Intensieve politieke lobby, omdat dit soort initiatieven alleen met politieke steun verwezenlijkt kunnen worden.

Wat is vernieuwend aan dit project?

- de doelgroep zelf is de initiatiefnemer. Het project wordt door en voor 50+ vrouwen opgezet.
- het toevoegen van werkruimten voor de bewoners aan een woonproject voor ouderen.
- het pand is in eigen bezit en eigen beheer.
- een lage financiële drempel voor deelname aan het project door eigen inzet.
- een buurtgerichte functie die onder andere dient om sociaal isolement te doorbreken en integratie te bevorderen.
- opheffen van onzichtbaarheid van oudere, lesbische vrouwen.
- professionele zorg in zelfbeheer, medisch welzijn bevorderen.
- daadwerkelijke verwezenlijking van ideeën.
- een voorbeeldfunctie voor anderen.